سجاد خزائی، معاون فینتک شرکت پرداخت اول کیش (جیرینگ) و دانش‌آموخته دکتری مدیریت بازاریابی، از ضرورت درنظر گرفتن اقتضائات زمینه‌ای در هنگام توسعه پلتفرم‌ها و ایده‌های وارداتی و توسعه‌ایی و نیز ایجاد و توسعه مفهوم INBL در همین راستا می‌گوید.
بی شک در کاربرد عملیاتی مفاهیم و الگوهای نوین کسب‌وکاری وارداتی بایستی نه تنها در سطح توسعه فنی و کسب‌وکاری که افزون بر آن در سطح طراحی اقتضائات زمینه‌ای مختلفی را از جمله فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی را در نظر گرفت تا بتوان موفقیت یک اقدام راهبردی و عملیاتی را دقیق‌تر رقم زد.
الان پس‌انداز کن؛ بعدا خرید کن (SNBL)، از مفاهیم تازه در حوزه کسب‌وکار فینتکی قلمداد می‌شود که اگر بدون در نظر گرفتن اقتضائات زمینه‌ای ایران به آن پرداخته شود در همان نگاه اول یک کسب‌وکار شکست خورده خواهد بود، همانطور که تجربیاتی هم از این دست نیز این موضوع را ثابت کرده است. مهم‌ترین وزنه زمینه‌ای اثرگذار بر SNBL در مقطع زمانی اخیر ایران از نظر اقتصادی تورم بالای این روزهاست که نه تنها در عمل صرفه پس‌انداز ریالی را بی منطق کارکردی نموده است، بلکه به سبب عدم تناسب درآمد/تورم و کاهش ارزش ریال و که قدرت خرید را به شکل فزاینده‌ای کاهش داده است، افراد ضعیف و متوسط جامعه راه تسکین را در بهره‌مندی از ارزش پیشنهادی الان بخر؛ بعدا پرداخت کن (BNPL)، که این روزها روند شده است می‌یابند. حال در این فضا چه باید کرد. حال در این فضا چه باید کرد آیا می‌توان مفهوم SNBL را به منظور بهره مندی از خوبی‌های آن چه در سطح فردی و چه در سطح کلان طراحی، توسعه و تجاری کرد.
الان پس‌انداز کن؛ بعدا خرید کن (SNBL)
به عنوان رویکردی جدید در حوزه مخارج افراد، یک مدل مالی است که مفهوم قدیمی‌تر «اکنون بخرید، بعدا بپردازید BNPL» را در ذهن تغییر می‌دهد. SNBL به جای خرید یک کالا از قبل و پرداخت آن به صورت اقساطی، افراد را تشویق می‌کند تا برای خرید مورد نظر در طول زمان پس انداز کنند. این رویکرد مزایای متعددی را هم برای افراد و هم برای کسب‌وکارها فراهم می‌کند.
SNBL چگونه کار می‌کند؟
- تعیین هدف پس انداز: افراد محصول یا خدماتی را که می‌خواهند خریداری کنند انتخاب می‌کنند و یک هدف پس انداز تعیین می‌کنند.
- مشارکت‌های منظم: کاربران به صورت دستی یا خودکار، به طور منظم برای برنامه حساب پس انداز خود اقدام می‌کنند.
- مشوق‌ها و پاداش‌ها: برای تشویق پس‌انداز، پلتفرم‌ها اغلب مشوق‌هایی مانند بازپرداخت نقدی (کش‌بک)، تخفیف‌ها یا پاداش‌هایی را با جمع شدن پس‌انداز ارائه می‌دهند.
- تحقق خرید: پس از رسیدن به هدف پس انداز، فرد می‌تواند خرید را تکمیل کند.
مزایای SNBL برای افراد
- انضباط مالی: SNBL با تشویق پس انداز و پس‌انداختن خرید، عادات مسئولانه مخارج و خریدهای هیجانی و را ترویج می‌کند.
- کاهش بدهی: با اجتناب از استفاده فوری اعتبار، افراد می‌توانند بار بدهی خود را کاهش دهند.
- افزایش قدرت خرید: در یک اقتصاد غیر تورمی و توسعه یافته با گذشت زمان، افراد می‌توانند بیش از قیمت خرید اولیه صرفه جویی کنند و امکان ارتقا یا خرید اضافی را فراهم کنند.
- وفاداری: SNBL می‌تواند وفاداری مشتری را تقویت کند زیرا افراد مکرراً از یک تامین‌کننده پس انداز و خرید می‌کنند.
SNBL برای کسب‌وکارها
برای مشاغل، SNBL چندین مزیت را ارائه می‌دهد:
- درآمد قابل پیش بینی: کسب‌وکارها می‌توانند فروش آینده را بر اساس پیشرفت پس انداز مشتریان پیش بینی کنند.
- افزایش تعامل با مشتری: با ارائه گزینه‌های SNBL، کسب‌وکارها می‌توانند روابط قوی‌تری با مشتریان ایجاد کنند.
- کاهش ریسک: از آنجایی که مشتریان برای خرید پس انداز می‌کنند، ریسک نکول در مقایسه با مدل‌های سنتی مبتنی بر اعتبار کمتر است.
همانطور که افراد نسبت به امور مالی خود آگاه‌تر می‌شوند و به دنبال جایگزین‌هایی برای اعتبار سنتی می‌گردند، SNBL در حال افزایش است. پتانسیل آن برای ارتقای سلامت مالی و هزینه‌های مسئولانه آن را به گزینه‌ای جذاب هم برای افراد و هم برای مشاغل تبدیل می‌کند.
حالا سوال اینجاست که آیا این مدل جذاب برخواسته از خاستگاهی با زمینه‌های اقتصادی متفاوت، در ایران نیز همانقدر جذاب و کارکردی خواهد بود.
الان سرمایه‌گذاری کن؛ بعدا خرید کن (INBL)، می‌تواند راهگشا باشد؟!
اما در خصوص شرایط زمینه‌ای اقتصاد ایران از جمله تورم و کاهش ارزش پول ملی ناشی از تحریم‌ها که در کنار عدم رشد نامتوازن درآمدهای ریالی افراد، موجبات کاهش شدید قدرت خرید افراد متوسط به پایین جامعه را فراهم نموده است و مردم را به سوی خریدهای اعتباری و تسهیلات خرد از جمله BNPL سوق داده است، و این یعنی افراد تمایل دارند به جای پس‌انداز، پس‌انداز معکوس انجام دهند.
از طرفی با توجه به آمار و ارقام بانک مرکزی نسبت منابع سپرده قرض الحسنه پس‌انداز به سپرده سرمایه‌گذاری کوتاه مدت و بلندمدت و نیز نسبت آن به کل نقدینگی کشور در سال 1400 به ترتیب 11 و 7 درصد بوده است که این آمار برای سال 1402 حدود 14 و 8 درصد بوده است. این ارقام با وجود طرح‌های تشویقی قرعه کشی و امتیازی حساب‌های قرض الحسنه است و این یعنی افراد تمایل بسیار کمی به پس‌انداز ریالی دارند.
در چنین شرایطی چه باید کرد؟! تا بتوان به مفهوم پس‌انداز معنا بخشید و از مزایای آن برای افراد و جامعه بهره‌مند شد، چالشی که من به عنوان معاونت فینتک در جیرینگ با آن سروکار داشتم و بر این اساس بود که ضرورت ایجاد یک مفهوم جدید برای راه‌گشایی طراحی محصولی کارکردی درراستای تقویت و چسبندگی پس‌انداز و سرمایه‌گذاری، مبرم به نظر می‌رسید؛ بنابراین مفهوم الان سرمایه‌گذاری کن؛ بعدا خرید کن (INBL) خلق شد.
INBL کمک می‌کند تا افراد به جای پس‌انداز ریالی، پس‌انداز خود را با اشکال مختلف دارایی از جمله طلا، واحدهای سرمایه‌گذاری، ارز رمز ارز و …، صورت دهند. تا بتوانند ضمن حفظ ارزش دارایی خود برای اهداف متنوع پس‌اندازی خود برنامه‌ریزی کنند.
هرچند که این موضوع می‌تواند قیمت پس‌انداز و به طبع آن منابع حاصل از آن برای تامین مالی طرح‌های کسب‌وکاری و زیرساختی در سطح کسب‌وکاری و ملی بالا ببرد، اما می‌تواند از منجمد شدن بدون هدف و غیرقابل دستیابی بخشی از منابع ریالی جامعه در طلا و ارز جلوگیری کند و منابع غیرریالی شفاف و قابل مدیریتی را برای سیاستگذاران رقم بزند.
